Połóg a zmiany w ciele kobiety Jest to okres bardzo ważny w życiu kobiety, która została mamą, ponieważ w jej organizmie zachodzą dynamiczne zmiany:stopniowe obkurczanie macicy i wydalanie odchodów połogowych,gojenie ran porodowych, czyli rany po pęknięciu lub nacięciu krocza (jeżeli była konieczność jego nacięcia) albo rany po cięciu cesarskim,cofanie zmian hormonalnychrozpoczęcie laktacji,ponowne podjęcie czynności przez jajniki,stopniowy powrót do masy ciała sprzed to też czas, kiedy kobieta powinna zadbać o siebie w szczególny sposób:spać wtedy, kiedy tylko ma możliwość,dbać o urozmaiconą dietę bez eliminacji jakichkolwiek produktów,starać się odpoczywać tak często, jak jest to możliwe,dostosować aktywność fizyczną do swoich możliwości – spacerować, wykonywać proste i nieforsowne ćwiczenia fizyczne (tutaj znadziesz propozycje ćwiczeń dla mamy z dzieckiem)pozwolić sobie pomóc w obowiązkach domowych – połóg to czas, kiedy kobieta powinna skupić się na sobie i dziecku, a zajmowanie się domem może przejąć partner czy rodzina,dać sobie czas na powrót do formy sprzed obkurczanie macicyW czasie prawidłowo przebiegającego połogu macica obkurcza się stopniowo. Aby proces ten mógł zajść, potrzebne są skurcze macicy, które nasilają się np. w czasie przystawiania dziecka do piersi. Kobieta odczuwa to jako pobolewanie w dolnej części brzucha, nieco przypominające bóle miesiączkowe. Jeśli dyskomfort jest znaczny, kobieta może przyjmować paracetamol (nawet, gdy karmi piersią).Obkurczanie macicy następuje dość szybko. Zaraz po porodzie jej dno znajduje się w połowie odległości między pępkiem a spojeniem łonowym. Następnie, w wyniku osłabienia napięcia mięśni macicy, dno jest wyczuwalne nieco wyżej – mniej więcej na wysokości już z każdym dniem obniża się ono o ok. szerokość jednego palca i po 14 dniach od porodu macica jest praktycznie niewyczuwalna nad spojeniem łonowym. Do rozmiarów sprzed ciąży macica wraca jednak dopiero po zakończeniu połogu. Wtedy też zmniejsza prawie 10-krotnie swoją masę – po porodzie macica waży ok. 1 kg, a po zakończeniu połogu ok. 100 w czasie połogu umożliwiają nie tylko zwijanie się macicy, a więc jej powrót do rozmiarów sprzed ciąży, ale także pozwalają na wydalanie odchodów połogowych. Bardzo ważne jest, żeby kobieta dokładnie obserwowała ich charakter i ilość, ponieważ pozwoli jej to zauważyć nieprawidłowości i pójść na wizytę do czasie trwania połogu odchody zmieniają swój charakter:w 1-3 dobie są krwiste i dość obfitew 3-7 dobie są krwiste, ale nasilenie krwawienia się zmniejszaw kolejnych dobach wydzielina zmienia swój kolor na różowy, później brązowy, a na końcu mlecznypo ok. 6 tygodniach po porodzie nie powinny być wydalane już żadne odchodyZdarza się, że w opróżnianiu macicy dochodzi do nieprawidłowości. W razie ich zaobserwowania kobieta powinna zgłosić się do ginekologa. Niepokojące objawy to:nagłe zatrzymanie krwawienia (może to świadczyć o przedwczesnym zamknięciu szyjki macicy),znaczne zwiększenie krwawienia, po kilku dniach jego stabilizacji,wydalanie dużej ilości skrzepów krwi, przypominających kawałki tkanek (może to świadczyć o pozostaniu w macicy resztek tkanki łożyskowej),nieprzyjemny, gnilny zapach odchodów (może to świadczyć o infekcji błony śluzowej macicy),podwyższona temperatura ciała lub ogólnie złe samopoczucie, podobnie jak przy czasie połogu, kiedy wydalane są odchody połogowe, bardzo ważna jest zwiększona higiena rąk i dokładne ich mycie wodą z mydłem po każdej zmianie wkładki – odchody połogowe są materiałem ran porodowychOkres połogu to czas gojenia się ran porodowych, czyli rany po pęknięciu lub nacięciu krocza (jeśli było konieczne jego nacinanie) albo rany po cięciu cesarskim. Żeby proces ten przebiegał bez komplikacji należy dbać o prawidłową pielęgnację przypadku rany po pęknięciu lub nacięciu krocza ważne jest utrzymywanie rany w czystości i jak najczęstsze jej wietrzenie, czyli:podmywanie krocza wodą z mydłem po każdej wizycie w toalecie i zmianie wkładki oraz osuszanie krocza jednorazowymi ręcznikami papierowymi,chodzenie w przewiewnej bieliźnie – albo ze specjalnej siateczki (można ją kupić w sklepach z akcesoriami dla mam po porodzie lub w aptece), albo majtkach ze 100 proc. bawełny,w miarę możliwości chodzenie po domu bez bielizny,po kąpieli osuszanie krocza jednorazowymi ręcznikami przypadku rany po cesarskim cięciu:mycie rany wodą z mydłem i osuszanie jej jednorazowymi ręcznikami papierowymi,chodzenie w bieliźnie i ubraniach, które nie uciskają ani nie obcierają rany,w miarę możliwości wietrzenie a zmiany hormonalneWraz z wydaleniem łożyska rozpoczynają się zmiany hormonalne, które będą stabilizowały się przez cały okres do gwałtownego spadku estrogenów i progesteronu, których wydzielanie było regulowane przez wzrasta poziom oksytocyny i endorfin. Oksytocyna wydziela się zawsze wtedy, kiedy kobieta przystawia dziecko do piersi, ale jest to hormon, który nie tylko wyzwala wypływ pokarmu. Nazywana jest ona również hormonem miłości, ponieważ odpowiada za zawiązywanie więzi między dzieckiem a matką tuż po porodzie. Uważa się, iż jest to niezwykle ważny hormon, który wyzwala potrzebę bliskości oraz działa zarówno na kobietę, jak i na jej partnera. Tutaj warto zaznaczyć, że takie działanie ma tylko oksytocyna produkowana przez organizm, a nie podawana z czasie uruchomienia laktacji dochodzi do zwiększania poziomu prolaktyny, która odpowiada za utrzymanie produkcji pokarmu na poziomie odpowiadającym potrzebom dziecka.„Baby blues” po porodzieWahania hormonów mogą prowadzić do obniżenia nastroju, nazywanego „baby bluesem”. Występuje ono aż u 85 proc. kobiet i pojawia się najczęściej w 3-4 dobie po porodzie. Kobieta może wtedy silniej odczuwać wszystkie emocje, być bardziej wrażliwa i płaczliwa oraz czuć się zagubiona i przytłoczona opieką nad szczęście u większości kobiet baby blues mija po kilku dniach, a najlepszym lekarstwem jest wsparcie najbliższych – partnera, rodziny czy przyjaciół. Mogą oni np. zająć się dzieckiem przez kilka godzin, tak aby kobieta miała chwilę tylko dla siebie, posprzątać mieszkanie lub ugotować obiad, żeby mogła ona w tym czasie odpocząć czy wysłuchać z uwagą i empatią i pozwolić na uwolnienie obniżenie nastroju przedłuża się i nie mija po kilku dniach czy tygodniach, nasila się lub pojawia się w późniejszym okresie (po połogu, a nawet w czasie pierwszego półrocza po porodzie), to możliwe, że kobietę dotknęła depresja poporodowa. Występuje ona o wiele rzadziej niż baby blues, dotyka 10-20 proc. kobiet, jednak w swym przebiegu jest o wiele bardziej dramatyczna oraz wymaga wdrożenia leczenia. Połóg a karmienie piersiąLaktacja jest procesem uruchamianym przez wiele hormonów: prolaktynę, estrogeny, progesteron, kortyzol, insulinę, somatotropinę oraz hormony tarczycy. Z tego powodu rozpocznie się ona u wszystkich kobiet po porodzie, ale jej dalszy rozwój będzie zależał od stymulacji – im częściej dziecko będzie prawidłowo przystawiane do piersi, tym więcej pokarmu będzie pokarmuOkoło 2-4 doby po porodzie pojawia się nawał pokarmu, czyli wypełnienie piersi bardzo dużą ilością pokarmu. Piersi są wtedy napięte i nieco cieplejsze niż normalnie, co może powodować pojawia się w wyniku tego, że kilkadziesiąt godzin po porodzie spada ilość progesteronu, a rośnie poziom prolaktyny – to powoduje wytwarzanie dużo większej ilości pokarmu, niż wynosi zapotrzebowanie dziecka. Najlepszym sposobem na nawał jest częste prawidłowe przystawianie dziecka do piersi oraz robienie ok. 20-minutowych ciepłych okładów przed karmieniem, a zimnych po karmieniu. Nawał pokarmu jest stanem fizjologicznym, więc nie ma potrzeby wdrażania żadnego leczenia!Stabilizacja laktacji, czyli dopasowanie produkcji mleka do potrzeb dziecka, trwa 4-6 tygodni, czyli mniej więcej tyle, ile połóg. Jest to czas niezwykle istotny, ponieważ od niego zależy powodzenie i długość karmienia piersią. Pokarm kobiecy jest unikalnym i najlepszym sposobem żywienia noworodków i niemowląt. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca karmienie dzieci wyłącznie piersią przez pierwsze 6 miesięcy ich płodnościU kobiet, które nie karmią piersią ani nie odciągają pokarmu, ok. 5-6 tygodnia po porodzie rozpoczyna się normalny cykl miesiączkowy i występuje owulacja. Z kolei u kobiet karmiących zachodzi zjawisko niepłodności laktacyjnej (wg metody LAM). Jest to czas naturalnej, czasowej niepłodności występującej po porodzie pod wpływem prolaktyny, która stymuluje produkcję mleka i jednocześnie hamuje owulację. Metoda ta jest skuteczna (skuteczność sięgająca 98 proc.) jeżeli spełnione zostaną następujące warunki:karmienie piersią jest dla dziecka jedynym źródłem pożywienia przez pierwsze 6 miesięcy życia. Podawanie w butelce mleka odciągniętego z piersi, sztuczne dokarmianie czy podawanie stałych pokarmów zmniejsza skuteczność metodydziecko jest karmione piersią na żądanie, nie rzadziej niż co 4 godziny w ciągu dnia i nie rzadziej co 6 godzin w ma mniej niż 6 miesięcynie podaje się dziecku smoczkapo upływie 56 dni od porodu u matki nie wystąpiło krwawienie z pochwyPo upływie 6 miesięcy od porodu, w razie powrotu miesiączek, w sytuacji zmniejszenia częstości lub długości trwania karmień lub po wprowadzeniu karmienia butelką należy zastosować inną metodę do masy ciała sprzed ciążyPołóg to czas, w którym rozpoczyna się powrót do masy ciała sprzed ciąży. Jest to proces długi, aczkolwiek czas jego trwania zależy od tego, ile kobieta przytyła w czasie ciąży. Ważne, żeby pamiętać, że masa ciała zwiększała się przez 9 miesięcy ciąży, więc utrata wagi również nie powinna być zbyt gwałtowna. Za bezpieczny, zdrowy i prawidłowy sposób utraty wagi po porodzie uznawane jest schudnięcie:8 kg w pierwszym tygodniu po porodzie9 kg w pierwszym miesiącu po porodzie1-2 kg miesięcznie w każdym kolejnym miesiącuSzybsze tempo utraty masy ciała sprawia, że do pokarmu wydzielają się w dużej ilości substancje toksyczne skumulowane w tkance tłuszczowej. Ponadto stosowanie rygorystycznych diet, np. poniżej 1500 kcal, prowadzi do zmniejszenia ilości wytwarzanego pokarmu. Najlepszym sposobem na zdrową utratę wagi jest prawidłowa i urozmaicona dieta oraz umiarkowana aktywność fizyczna, np. „Karmienie piersią w teorii i praktyce. Podręcznik dla doradców i konsultantów laktacyjnych oraz położnych, pielęgniarek i lekarzy” pod redakcją M. Nehring-Gugulskiej, M. Żukowskiej-Rubik i A. Pietkiewicz„Położnictwo i ginekologia” G.